Martin Auer: Die Vreemde Oorlog, Stories vir 'n Kultuur van Vrede

   
 

Arobanai

Please share if you want to help to promote peace!

Vertaling deur Santa Botha

This translation has not yet been reviewed

Die Dromer
Die Blou Seuntjie
Die Eienaardige Mense van die Planeet Hortus
Arobanai
Ster-slang
Verslag aan die Raad van die Verenigde Sterrestelsels
Eerlike Woorde uit die mond van 'n Europeër
Die Bom
Author's comments
Download (All stories in one printer friendly file)
About the Translator
About the Author
Mail for Martin Auer
Licence
Creative Commons licence agreement

Bücher und CDs von Martin Auer


In meinem Haus in meinem Kopf
Gedichte für Kinder

Die Prinzessin mit dem Bart
Joscha unterm Baum
Was die alte Maiasaura erzählt

Die Erbsenprinzessin

Der wunderbare Zauberer von Oz - Hörbuch zum Download

Die Jagd nach dem Zauberstab, Roman für Kinder - Hörbuch zum Download
Der seltsame Krieg
Geschichten über Krieg und Frieden

Zum Mars und zurück - Lieder
Lieblich klingt der Gartenschlauch - Lieder
Lieschen Radieschen und andere komische Geschichten - CD

Arobanai het haar kop opgelig uit die water in die rivier. Voor haar het Apa Lelo in die middagsonnetjie gelê. In die verte kon 'n mens donderweer hoor, maar die reën sou eers heelwat later kom. Dit het genoeg tyd toegelaat vir die bou van hutte. Die kinders was al klaar besig om te speel in die grasserige oopte - hier en daar het bondeltjies in die gras gelê. Die mans, wat reeds vroeër daar was, het die bondels op die plekke laat lê waar hulle hulle hutte gebou wou hê en toe afgesit om te gaan jag. Die vrouens wat kinders gehad het, het vir hulleself meer tyd toegelaat gedurende die reis, omdat hulle sampioene en boomwortels wou bymekaarmaak langs die pad. Arobanai het haar liggaam skoongevryf in die water. Dit was heerlik om in 'n nuwe kamp te kon inloop en om al die stof en sweet van die trek en van al die vorige kampe te kon afwas. 'n Nuwe kamp was altyd 'n nuwe begin, vol nuwe moontlikhede en vooruitsigte. Sy het die water uit haar kort, krullerige hare geskud en teruggeloop na die rivieroewer toe. Toe het sy haar bondeltjie hoog bokant haar kop gelig en dit so deur die rivier gedra tot by die ander kant. Sy het geweet dat, as sy haar arms op daardie manier opgetel het, haar stewige borste nog meer vorentoe gestoot het. Die rivier se water het haar liggaam laat blink en al die vorms daarvan het nog mooier gelyk as gewoonlik. Aan die oorkant van die rivier, het die eerste jong seuns uit die bos  uitgekom met hulle vangs van die dag.

Apa Lelo was die lekkerste kamp wat Arobanai geken het. Die Lelo het 'n draai gemaak op hierdie plek, wat amper van die kamp 'n eiland gemaak het. In die middel van die eiland het die bome ver vanmekaar afgestaan en 'n natuurlike oopte gevorm, maar heelbo het die bome se toppe feitlik aanmekaar geraak. Daar was dus baie lig maar nie so erg dat dit die heeltyd volle sonlig gekry het nie. Baie naby aan die middel van die eiland, het 'n groep bome die oopte verdeel in twee feitlik eweredige helftes. Die kinders het alreeds die bome op die rivieroewer opgeëis as hulle speelplek, 'n entjie verwyder van die oopte waar die hutte sou staan, maar steeds naby genoeg om veilig te wees.

Arobanai het gesoek na die bondel wat aan haar vader, Ekianga, behoort het. Haar moeder het nog nie by die kamp aangekom nie en die eerste ding wat sy gedoen het was om die bondel blare los te maak waarbinne sy 'n gloeiende vuurkool toegedraai het. Sy het 'n paar droë takkies daarop gesit en op die rooi-warm kool geblaas totdat die vlamme aan die fyn houtjies geraak het.

Geleidelik het al hoe meer mense hulle verskyning in die kamp gemaak. Van die mans het vleis saamgebring en toe weer die kamp verlaat om te gaan stokke en blare sny. Die vrouens het die vure aangesteek en begin kosmaak. Omtrent almal van hulle het sampioene en boomwortels bymekaargemaak - die kinders het armsvol daarvan saamgebring - en 'n sous is aanmekaargeslaan in die pampoenbakke waarby stukkies vleis gevoeg is.

Toe die mans teruggekom het met pale en groot bondels breë mongongo-blare, het die vrouens begin om die hutte te bou. Hulle het die pale in die vorm van 'n sirkel in die grond gedruk; daarna het hulle die punte in 'n koepelvorm bymekaargebind met slingerplantranke. Dunner takkies is in die raamwerk ingevleg en die breë, hartvormige blare is uiteindelik aan hierdie ringvormige struktuur vasgewerk. Mense wat later vertrek het of wat hulle reis onderbreek het om te gaan soek na watter lekkernye hulle ookal in die hande kon kry, het nou begin aankom. Die vrouens wat alreeds besig was om aan hulle hutte te werk het vir die aankomelinge gelag en vir hulle vertel hoe nat hulle gaan word, siende dat die reënwolke al nader en nader kom.

Maar die mans wat hulle vrouens voorsien het van boumateriale, het teruggehardloop in die bos in en vir die laatslapers gaan pale, stokke en blare sny. Families en vriende het hulle hutte naby aan mekaar opgerig. Families wat nie baie goed met mekaar oor die weg gekom het nie, het hulle aan teenoorgestelde kante van mekaar tuisgemaak en waar dit nie moontlik was nie, het hulle die hutte so gebou dat die ingange weg van mekaar af gewys het.

Die stormwolke het veroorsaak dat dit vinnig aand geword het, die vure is in die hutte ingedra en elke nou en dan moes die posisie van 'n blaar verstel word waar 'n bietjie water deur die dak gedrup het. Maar die reën het nie lank geduur nie. Die vure het gou weer buite, voor die hutte gebrand. Die vrouens het bietjie herstelwerk aan die dakke gedoen, terwyl die mans weer na die bos toe gedrentel het met hulle pyle en boë om miskien nog een voël of  aap te vang voordat dit heeltemal donker was. Rook het by die hutte uitgeborrel en 'n blou mis het oor die kamp gelê wat skielik verander het in oranje en goud en rooi toe die wolke wegtrek en die son sy laaste strale uitskiet oor die hemelruim.

Arobanai het op haar rug gelê in haar ouers se hut en haar klein broertjie aan sy een arm vasgehou, terwyl sy hom al giggelende aan sy bene opgetel het. Vanuit al die hutte kon mens hoor hoedat die families met mekaar gesels. Nou en dan het 'n ongenooide luisteraar ook iets te sê gehad wat 'n geweldige lagbui veroorsaak het.

Kenge, 'n ongetroude jong jagter, het in een van die aangrensende hutte gewoon. Baie van die jong seuns het daar saam met hom gekuier. Arobanai het gehoor hoedat hulle mekaar vertel het van al die diere wat hulle vanuit  hierdie kamp gaan jag en van die meisies met wie hulle wil flankeer. Toe sy vir Kelemoke haar naam hoor noem, het sy na hom toe geroep: "Jou bene is te krom vir my. Jy moet eers 'n jagter word, jou baba-hondjie!" Hulle het uitgebars van die lag. Die seuns het op hulle borste en heupe geslaan terwyl hulle geskud het van die lag. Kelemoke was een van die vinnigste hardlopers en het alreeds, ten spyte van alles, op sy eie 'n buffel doodgemaak.

Ekianga het, sonder om te skree, net in so 'n harde stem gesê dat dit vyf hutte ver gehoor kon word, "Mens sal 'n kopseer kry van al hierdie geskree. Laat daar nou 'n bietjie rus en vrede kom, sodat ons kan gaan slaap!" Dit het die seuns darem tot bedaring gebring. Net so nou en dan kon jy hulle nog hoor fluister en giggel. Arobanai het geglimlag. Hierdie sal 'n goeie kamp wees, het sy gedink. Sy sal baie pret hier hê.

Maar die volgende oggend was die kamp gevul met hartseer. Arobanai het wakker geword van 'n lang, uitgerekte, aaklige geskree, die ontsettende weeklag van 'n persoon wat in totale wanhoop verval het. Hulle het almal uit hulle hutte gestorm. Balekimito, een van Arobanai se vader se tantes en die moeder van Amabosu en Manyalibo, was besig om dood te gaan. Die ou vrou wat deur almal gerespekteer en 'n ouma van vele was, was alreeds siek gewees nog voordat hulle begin het om na die nuwe kamp toe te trek. Haar seuns, Amabosu en Manyalibo, wou haar nie agtergelaat het nie. Hulle wou by haar gebly het totdat sy beter was, maar hulle kon nie meer goed jag vanuit daardie kamp nie en daarby het Balekimito daarop aangedring om saam met hulle te gaan wanneer almal van plan was om te trek. Maar die trek het haar vermoei, en nou was sy besig om dood te gaan en sou binnekort dood wees vir altyd. Haar familie het saamgedrom in die hut. Haar seuns het die heeltyd op en af geloop met traanbesmeerde gesigte. Haar dogter Asofalinda het probeer om haar broers te troos, maar het self kort-kort in trane uitgebars langs die ou vrou se bed. Net Balekimo self was stil gewees te midde van die treurende, kermende skare. Sy het haar hand uitgesteek na haar seuns toe, haar dogter nader aan haar getrek en gefluister, "Ek is by my kinders. Ek sterf nie in eensaamheid nie. Dis goed."

Met oë wat nog steeds heldersiende was, het sy rondgekyk in die hut en vir Arobanai raakgesien. Sy het vir haar met die hand, 'n hand wat so deurskynend was soos 'n droë blaar, beduie om nader te kom. "Jy het mooi geword," het sy gefluister. "Het jy al vir jou 'n kêrel uitgesoek?" Sy het geglimlag en Arobanai se gewrig styf vasgegryp. Arobanai, lam van die skok, het langs die ou vrou se bed gekniel. Balekimito het aan die slaap geraak, maar nie haar houvas verslap nie. Die meisie het daar bly kniel. Die mans en vrouens het hulle gekerm laat bedaar, sodat hulle nie die ou vrou in haar slaap sou steur nie. Toe die son hoog bokant die kamp gesit het, het Balekimito opgehou asemhaal.

Nou was daar nie meer rede om kalm te bly nie. Asofalinda het skielik 'n galgtou in haar hande gehad en 'n lus om haar nek gemaak. Drie mans moes haar keer om haarself nie seer te maak nie. Kinders het in die hut saamgedrom en dan weer uitgehardloop. Hulle het hulleself op die grond neergegooi en die grond begin slaan van hulpelose woede. Die oer-oue Tungana en sy vrou Bonyo het op hulle hurke voor hulle hut gesit, met trane wat oor hulle verrimpelde wange gestroom het. Arobanai, nogsteeds lam van smart, het op 'n bondeltjie inmekaargetrek gesit in die middel van die treurende en kermende mense. Die gekerm en die gehuil sou nou nooit ophou nie, want Balekimito sou nooit weer wakker word nie. Sy was dood, nie net gewoonweg dood nie, sy was nou dood vir ewig en sou vir altyd so daar lê en vashou aan haar gewrig.

Eers toe Arobanai se moeder, Kamaikan, vorentoe geloop het en saggies die dooie persoon se vingers teruggebuig het, was Arobanai in staat om ook in trane uit te bars, op die grond rond te kruip en haar smart en angs weg te huil.

Eers teen die aand se kant het die kamp begin bedaar. Uitgeput van die hartseer het hulle almal net voor of in hulle hutte gelê. Toe het ou Moke tot in die middel van die kamp geloop en baie saggies begin praat. Mense het nader beweeg om hom beter te kon hoor, terwyl hy in sy kalm, melodieuse stem gesê het, "Dit is nie vir ons almal goed om net rond te sit en hartseer te wees nie. Die vure is besig om dood te gaan en daar is niemand wat besig is om aandete voor te berei nie. Môre sal almal honger wees en te moeg en te swak  om te gaan jag. Sy, wat vir ons almal 'n goeie moeder was, het in vrede heengegaan. Almal van ons behoort bly te wees dat sy so lank gelewe het en dat sy so 'n rustige sterfbed ervaar het." Baie het instemmend met die kop geknik hierop.

 

Manyalibo het gesê, "Ja, dis reg. Ons almal behoort bly te wees. Al hierdie getreur gaan niemand help nie. Dit moet nou ophou. Ons behoort 'n partytjie te hou. Ons moet die Molimo roep en vir die Molimo 'n fees hou."

En Njobo, die beroemde jagter wat alleen 'n olifant doodgemaak het, het gesê, "Ja, haar dood is 'n ernstige saak en ons behoort 'n groot fees te hou. Ons behoort fees te vier totdat die maan eenkeer vol was, of tweekeer, of selfs driekeer!"

Die volgende dag het twee van die jong manne van hut tot hut gegaan met 'n gooiriem wat van slingerplant gemaak was. Hulle het die lus in die hut gegooi en gewag. Die inwoners van die hut het dan 'n paar piesangs, boomwortels of stukkies droë vleis in die lus gesit. By elke hut het die jong manne hulleself gedra asof hulle die kos moes gaan vang en daaroor baklei. Vandaar af het hulle na die volgende hut toe gegaan. Nie lank nie of daar was 'n skottel vol kos bo-op 'n paal in die middel van die kamp, langs die Molimo-vuur.

Die hele dag lank het die jong manne probeer om van die Molimo 'n groot geheimsinnigheid te maak. Vrouens was nie toegelaat om die Molimo te sien nie. Die jong manne het gesê dat die Molimo gevaarlik was, 'n groot dier uit die bos, en dat net mans dit kon hanteer. Arobanai wat saam met haar meisiesvriende besig was om die binneste bas van takke uit te krap om materiaal te kry vir die maak van toue, het kwaai geprotesteer, maar 'n tante het haar net kalmpies aan die arm beetgekry, effens geglimlag en haar kop geskud. Dié aand, na aandete, het die vrouens haastig na hulle hutte teruggekeer met hulle kinders. Die ou mans, die jagters en die jong manne het om die vuur gaan sit en begin sing.

Arobanai was besig om met haar jonger broertjie te speel. Buitekant het die mans gesing. Net toe Arobanai aan die slaap wou raak, het Kamaikam liggies aan haar gestoot. In die gloed van die brandende kole kon Arobanai sien hoe haar moeder glimlag en haar na buite toe beduie het. Sy het geluister. Die mans het gesing, en saggies, sodat hulle haar nie kon hoor nie, het Kamaikam saam geneurie:

"Rondom ons is donkerte, oorweldigende donkerte.
Donkerte is rondom ons, oorweldigende, swart donkerte.
Maar as daar donkerte is,
Dan is die donkerte goed.
Donkerte is rondom ons, oorweldigende, swart donkerte,
Maar as daar donkerte is,
En die donkerte behoort aan die bos,
Dan is die donkerte goed.
"

Elke aand het die mans liedjies gesing oor die Molimo. En die vrouens het na hulle hutte toe teruggekeer en gemaak asof al hierdie dinge niks met hulle te doen het nie. As die mans gesing het, het die groot dier uit die bos hulle geantwoord. Hy het geroep met die stem van 'n buffel, met die stem van 'n bok, met die stem van 'n olifant. Hy het geroep met die stemme van voëls, luiperds en ape. En dan het die mans verder gesing en hulle liedjies om die vuur gesit en neurie. Die liedjies het van naby gekom, van ver af, uit die noorde en uit die suide.

Soms het die mans gesing tot vroeg in die môre. Elke man moes deelneem. Elke man moes die nag deurbring met eet en sing, eet en sing. As een van hulle aan die slaap sou raak, word daar gesê, sou die groot dier uit die bos hom kom opvreet.

"Dis nie vir hulle nodig om so tekere te gaan nie!" het Akidinimba skielik gesê, terwyl sy besig was om bessies te pluk saam met Arobanai en die ander meisies. "Ek weet wat dit is. Dis 'n groot pyp, 'n pyp wat gemaak is van bamboes. Hulle blaas daarin en skree en sing dan. Gister was dit Ausu wat in die bos rondgehardloop het met die pyp."

"Hy het 'n pragtige stem!" het Arobanai gesê.

"Ons is nie veronderstel om oor daardie dinge te praat nie!" het Kidaya gesê. "Vrouens praat nie oor daardie dinge nie!"

Maar snags, as die mans besig was met hulle gesingery, het Kamaikan geglimlag en saam geneurie terwyl tante Asofalinda 'n storie vertel het, "Eendag, lank gelede, het die Molimo aan die vrouens behoort. Die vrouens het toe die liedjies gesing en saam met die Molimo in die bos rondgehardloop. Die bos is goed vir ons en dit pas sy kinders op. Dis waarom ons liedjies sing vir hom, om die bos gelukkig te maak. Maar partykeer slaap die bos, en dan kan slegte dinge gebeur. Dan maak ons die bos wakker; dan gaan haal ons die Molimo sodat die bos kan wakker word en nie van sy kinders vergeet in sy droom nie."

"En hoekom hardloop die mans dan nou saam met die Molimo"?

"Ag, die mans. Hulle dink altyd hulle weet alles. Hulle sê kamstig hulle is sulke groot jagters. Net hulle weet hoe om die diere van die bos te hanteer."

En Kamaikan het geheimsinnig vir Arobanai geglimlag en vir haar gesê om geduldig te wees.

Tydens die vyfde nag van die Molimo, het Kelemoke na haar hut toe gekom. Arobanai was heeltemal uit die veld geslaan. "As jy nie saam met die mans gaan sing nie, gaan die groot dier uit die bos  jou kom opvreet!" het sy gesê en hom in sy sy gedruk met haar vinger. Kelemoke het saggies gelag. "Hoekom sal dit my wil eet? Jou ma en jou tante slaap. Jou pa is besig om te sing. Is daar 'n beter tyd vir liefde? Hoekom sal die dier uit die bos my wil eet as ons doen wat al die ander ook doen?"

Elke ander aand het Kelemoke 'n geleentheid gesoek om weg te kom van die Kumamolimo af. Arobanai het uit die huit uit gekruip en hulle het mekaar gewoonlik by die bopi ontmoet, die kinders se speelplek. Daar het hulle gegiggel en gefluister en die speletjie van die liefde gespeel. Dit was soveel meer opwindend omdat dit verbode was. 'n Seun en 'n meisie uit dieselfde jaggeselskap kon nie met mekaar trou nie. En Arobanai het geweet met wie sy wou trou. Dit was Tumba, 'n seun wat saam met Abira en Motu se groep gejag het. Maar intussen sou sy haarself amuseer met Kelemoke, die sterkste jagter onder die jong manne, wat al lankal 'n vrou kon gehad het as hy nie moes gewag het nie. Hy moes gewag het totdat 'n vroulike familielid in sy groep ryp was om te trou en totdat 'n meisie van 'n ander groep na hom toe gekom het. Dan kon hulle uitgeruil het: die vroulike familielid kon met 'n man uit die meisie se groep getrou het, en hy sou dan met die meisie kon trou. As die jagters nie op hierdie manier hulle "susters" uitgeruil het nie, sou daar een of ander tyd 'n groep sonder vrouens gewees het. Geen meisie sou vir Kelemoke nee gesê het nie, maar vir hom was Arobanai die heel mooiste. Dis hoekom hy haar gekies het. Geen ander meisie se borste was so mooi soos hare nie, met sulke slanke bene en so 'n ronde agterstewe nie. As die maan haar eendag sou seën met die bloed, sal daar altyd tyd wees om te trou.

Die volgende dag was daar 'n hewige gestry en baklei aan die gang. Sefu het aangekom, die ou moeilikheidmaker. Dit was nie dat hulle nie van hom gehou het nie, die skelm grapkas, maar hoekom het hy sy eie kamp opgeslaan, skaars vyftig tree weg van die hoofkamp af? Hy het homself as die leier van vyf families beskou. Hoe kon vyf families 'n jagtog organiseer? "Dit gaan dieselfde wees as laas," het Asofalinda, Ekianga se suster gesê. "As hy iets nodig het, sê hy altyd hy hoort by ons kamp, maar as hy iets het waarvan ons hou, dan sê hy hy het maar net vinnig hier verbygekom." Sy het Sefu se kermende stem nagemaak. Toe die gelag bedaar het, het Masisi, wat familie was van Sefu, gesê, "Dis altyd goed om baie jagters en baie nette te hê." "Ja, en baie eters ook!" het Asofalinda kwytgeraak.

Op die ou end is Asofalinda reg bewys. Sefu het nie baie gereeld iets gegee vir die Kumamolimo, die skottel met kos wat elke dag volgemaak moes word nie. "Dis nie my Molimo nie," het hy deur die loop van die dag gesê. Maar die kere wat hy wel iets gegee het, of eerder, wanneer iemand uit sy kamp iets gegee het, het Sefu gekom en enorme porsies kos verorber. Sodra hy dan versadig was, het hy 'n bietjie gesing en dan met die eerste geleentheid wat hy kon kry na sy hut toe verdwyn.

"As hy homself nie gedra nie," het die jong mans gedreig, "sal ons na sy hut toe gaan en as ons hom aan die slaap kry, sal ons hom met ons spiese teen die grond vassteek en wanneer hy dood is vir altyd, sal ons hom onder die Molimo-vuur gaan begrawe. Ons sal vir sy vrou sê dat die dier uit die bos hom opgevreet het en daarna sal niemand ooit weer van hom praat nie."

Maar soos wat dit gewoonlik gaan, het hierdie dinge maar net dreigemente gebly en Sefu het gesê, "Hoekom kan ek nie gaan slaap as ek moeg is nie? Niemand sal so dierlik wees om 'n moeë man van sy slaap te weerhou nie. Afgesien daarvan is hierdie Molimo nie my Molimo nie. Ek gaan net soontoe uit ordentlikheid en om my eer te bewys aan die Molimo en nou word ek met spiese gedreig!"

Dit het egter wel gebeur dat die Molimo in die oggende met hom geraas het. Die Molimo het gewoonlik soggens na die kamp toe gekom. Hy het na die kamp toe gekom, so dig omring deur die jong mans, dat mens hom nie kon sien nie. Die jong mans het heen en weer met hom gehardloop tussen al die hutte deur, terwyl hulle op die dakke van hutte geslaan het van mense wat hulle gedink het hulle om een of ander die rede die vorige dag sleg gedra het. Die seuns het op die dakke geslaan en die mure geskud. Sefu se hut is baie rondgeskud, en so ook die hutte van paartjies wat lawaaierige argumente gehad het, van jagters wat nie gereeld gaan jag het nie, van meisies wat te openlik geflankeer het met seuns wat aan hulle verwant was. Die Molimo het niemand gerespekteer nie. Diegene met wie hy geraas het, moes die teregwysing maar net aanvaar.

Die dae in Apa Lelo was gelukkige dae. Arobanai het gereeld saamgegaan op die jagtogte. Saans het die mans gewoonlik besluit waar hulle die volgende dag sou gaan jag. Die mans en die seuns het vertel van spore wat hulle deur die dag gesien het en dit dan vergelyk met die kanse wat hulle sou hê om wild op daardie plekke te kry. Die vrouens het ook hulle opinies uitgespreek, veral ten opsigte van die bosvrugte wat hulle wou bymekaarmaak voor en na die jagtog. Die eerste groep jong mans het net na sonsopkoms vertrek met hulle nette en spiese en 'n gloeiende stukkie houtskool om die vuur vir die jag mee aan die gang te kry. Vuur was die bos se grootste geskenk en mens moes die vuur op 'n manier teruggee aan die bos. Dan sou die bos in 'n goeie bui wees en sy kinders seën met 'n geslaagde jagtog. Toe die vuur vir die jag gebrand het, het van die ander jagters ook begin aankom. Die vrouens en kinders het in die bos ingegaan om te gaan sampioene en bessies bymekaarmaak. Hulle het ook van die rankplante in die bos gevolg tot hulle by die plante se wortels uitgekom het. Hierdie wortels was soet en baie lekker om te eet.

Een oggend, toe die jagters bymekaargekom het, was Sefu nie daar nie. Hulle het gedink dat hy die kamp verlaat het, maar hy het nog nie verby hulle vuur geloop nie. Hulle het hulle koppe geskud en iemand het die opmerking gemaak dat hy dalk sy eie vuur gaan maak het, iewers anders. Nee, het hulle almal gesê, nie eers Sefu sal so iets doen nie. Toe hulle by die plek aangekom het waar hulle eerste die nette wou oopgooi, was Sefu alreeds daar. Hy het klaar 'n vuur aangesteek en was besig om geroosterde piesangs te eet. Ekianga en 'n paar van die ander mans het vinnig die area gaan verken en toe vir die ander gewys in watter rigting om die nette oop te gooi. Die vrouens het hulle bondels gevat en saam met die kinders vooruit geloop. Almal het opgehou skerts en klets en feitlik geluidloos deur die bos beweeg. Die mans het ook uitgesprei; almal het presies geweet waar hy sy net, wat meer as 100 tree lank was, moes oopgooi. Saamgegooi sou al die nette dan 'n groot halwe sirkel gevorm het. Toe Ekianga die teken gegee het met die roep van 'n koedoevoëltjie, het die vrouens en kinders in 'n lang ry agtermekaar al skreeuende en gillende deur die bos gestorm. Arobanai het 'n sondu opgejaag. Die verskrikte bok het uit die bosse gespring. "Sy sal haar vashardloop in Kelemoke se net," het sy vrolik uitgeroep vir Kidaya, wat langs haar gehardloop het.

Teen die tyd wat hulle teruggekom het by die jagters, het Kelemoke alreeds die bok doodgemaak. Sy ma was besig om die beste stukke vleis in haar mandjie te sit. Die ander vrouens het om die twee saamgedrom, "My man het vir jou sy spies geleen!" - "Ons het vir jou susters lewer gegee toe hulle honger was en jou pa nie by die huis was nie!" - "My pa en joune het altyd saamgejag!" het hulle geskreeu. Kelemoke het sy rol baie geniet en met 'n grootse gebaar het hy die vleis onder die vrouens verdeel, sonder om veel aandag te gee aan hulle redes. Hy het alreeds geweet wie verdien wat.

Sefu het nadergekom en gekerm dat hy nie 'n vangs gemaak het nie. Maar niemand het aangebied om iets met hom te deel nie. Hy het na die vrouens toe gedraai, "Julle jaag die wild doelbewus weg van my net af. Hoekom jaag julle dit nie na my kant toe ook nie?"

"Hei, jy het jou eie vrouens. Gaan kla by hulle!"

"O, hulle. Hulle is maar 'n lui spul."

Die vrouens het net vir hom gelag en hulle skouers opgetrek.

Kelemoke het vir Arobanai se ma 'n besonder lekker stuk vleis gegee uit die bok se dy. Arobanai was alreeds oppad terug na die kamp toe met haar mandjie vol vleis en neute. Sy was van plan om weer terug te gaan wanneer die jagters hulle nette vir die derde keer sou oopgooi. Sy het saam met Kidaya geloop wat haar baie uitgevra het oor Kelemoke, maar sy het net gelag en suggestiewe voorstelle gemaak. Oppad het hulle vir ou Moke raakgeloop. Hy het blykbaar luiperdspore iewers raakgesien. "Die mans sal bang word as hulle daardie spore sien!" het hulle al giggelende geskree. Arobanai het afgebuk en die gegrom van 'n luiperd nagemaak. Die ander vrouens het nou 'n ry gevorm, asof hulle die jagters was wat in enkelgelid deur die bos beweeg het. Die "luiperd" het hulle bespring en die "jagters" het al gillende tussen die bome ingehardloop.

Nadat hulle hulleself omtrent doodgelag het, het Arobanai besluit om terug te gaan na die jagters toe in die bos. Maar die mans het vroeër teruggekom van die jagtog af as wat hulle verwag het, knorrig en verslae. Niemand wou sê wat gebeur het nie. Net Kelemoke het gebrom, "Daardie Sefu. Hy maak heeltemal te veel geraas!" En Kenge het gesê, "Tot nou toe het ons hom altyd soos 'n man behandel, maar hy is 'n dier, en ons behoort hom soos een te behandel!" In dieselfde asem het hy ook na Sefu se kamp toe geskree, "Dier, dier!", alhoewel Sefu nog nie eers daar was nie.

Hy het later saam met 'n groep ouer jagters aangekom. Sonder om met enigiemand te praat, het hy reguit na sy kamp toe gegaan.

Ekianga en Manyalibo, wat heel laaste in die kamp aangekom het, het by die Molimo-vuur gaan hurk. "Daardie Sefu het oneer oor ons almal gebring!" het Ekianga ingedagte gesê. En Manyalibo het beaam, "Sefu het oneer gebring oor die Kumamolimo. Ons moet die Kumamolima laat opbreek. Die Molimo-fees moet stopgesit word. Die beste ding vir ons om nou te doen, is om na 'n nuwe kamp toe te trek."

"Laat almal hiernatoe kom," het Ekianga gesê. "Almal moet hier na die Kumamolimo toe kom. Dit is 'n baie ernstige saak hierdie. Dit moet nou dadelik reggestel word!"

Almal het bymekaargekom. Hulle het op stoeltjies gesit wat gemaak is van vier kort takke wat aan 'n stomp vasgemaak is. Kenge het weer na die ander kamp toe geskree, "Hei, jou dier, kom hiernatoe, dier!" Die seuns het gelag, maar die mans het hom geïgnoreer.

Sefu het nader gedrentel terwyl hy probeer het om heeltemal onskuldig te lyk. Hy het rondgekyk, maar niemand het vir hom 'n stoel aangebied om op te sit nie. Hy het oorgeloop na Amabosu toe, een van die jongste seuns, en aan sy stoel geruk. "Diere moet op die grond lê!" het Amabosu gesê.

Sefu was na aan trane, "Ek is 'n ou jagter en 'n goeie een daarby. Dit is nie reg dat almal my soos 'n dier behandel nie."

Uiteindelik het Masisi vir Amabosu gevra om op te staan en sy stoel vir Sefu te gee.

Toe het Manyalibo opgestaan en begin met 'n lang toespraak: "Almal wil hê hierdie kamp moet 'n lekker kamp wees. En almal wil ook hê dat die Molimo-fees 'n lekker Molimo-fees moet wees. Maar Sefu is besig om alles te bederf. Die kamp is nie meer 'n lekker kamp nie en die fees is ook nie meer lekker nie. Toe sy dogter dood is, was hy baie bly om ons aanbod te aanvaar om die Molimo vir hom te gaan haal. Maar noudat sy moeder dood is, wil hy niks vir die Kumamolimo gee nie."

"Dit was nie my moeder nie," het Sefu uitdagend gesê.

"Nie jou moeder nie?" het Ekianga geskree. "Sy was ons almal in hierdie kamp se moeder. Ek hoop jy val eendag in jou eie spies en sterf soos 'n dier! 'n Mens steel nie sy broers se vleis nie. Net 'n dier sal so iets doen!" Ekianga het sy vuis woedend in die lug geskud.

Sefu het begin huil.  Nou het Arobanai vir die eerste keer uitgevind wat gebeur het.  Tydens die tweede jagtog het Sefu sy net voor dié van die ander gesit en op hierdie manier die eerste wild gevang wat die jagters opgejaag het.  Maar hy is uitgevang.  Nou probeer hy verskoning maak en sê dat dit net 'n misverstand was.  Die ander jagters was nie meer binne sy sig nie en hy kon hulle nie weer opspoor nie.  Dit was die enigste rede waarom hy sy net maar daar oopgegooi het waar hy was. 

"Ja, ja," het ou Moke gesê. "Ons glo jou. Dis nie nodig dat jy so 'n bohaai maak daarvan nie. Ons moeder wat onlangs oorlede is, is nie jou moeder nie. So, jy hoort nie hier nie. Jy kan jou net gaan oopgooi net waar jy wil en gaan jag net waar jy wil en jou kamp gaan opslaan net waar jy wil. Ons sal ver weggaan en op 'n ander plek vir ons 'n nuwe kamp gaan maak, sodat ons jou nie sal pla nie."

Sefu moes aan homself erken dat hy 'n fout gemaak het. Hy sal nooit 'n aandrywery van die wild kan organiseer met net 'n groep van vier families nie. Hy het om verskoning gevra en gesê dat dit regtig maar net 'n misverstand was, maar dat hy nogsteeds al die vleis sal teruggee.

"Dan is dit alles reg," het Kenge gesê en dadelik opgestaan. Die ander het ook opgestaan en saam met Sefu na sy kamp toe teruggeloop. Daar het hy sy vrou bars beveel om al die vleis op te gee. Die jong manne het in al die hutte gaan krap, op soek na vleis wat moontlik weggesteek was onder die dakke. Selfs die kookpotte is leeggemaak. Sefu het probeer huil, maar almal het hom net uitgelag. Hy het sy maag vasgehou en inmekaargetrek, "Ek gaan sterf van die honger en my gesin ook. Al my familielede gaan sterf omdat my broers besig is om al my vleis weg te vat. Ek gaan sterf omdat niemand my met die respek bejeën wat my toekom nie."

Hulle het hom maar laat voortbabbel en teruggekeer na die Kumamolimo toe. Die fees was hierdie keer weer 'n fees, en almal het gesing en gedans en geëet.  In die verte kon hulle vir Sefu hoor kla. Die vrouens het hom uitgeskel en sy geklaery nageaap. Maar nadat almal geëet het, het Masisi 'n kookpot volgemaak met vleis en sampioensous wat sy vrou gaargemaak het en verdwyn. Kort daarna het die gekla opgehou.

Snags wanneer Arobanai uit haar hut gekruip het om vir Kelemoke te gaan ontmoet, het sy vir Sefu by die mans rondom die Molimo-vuur gesien sit en sing. 'n Kind van die bos soos al die ander. Arobanai het al baiekeer sulke dinge beleef. Hulle het met mekaar gestry, by mekaar gekla en mekaar gedreig. Maar die kinders van die bos het mekaar nodig gehad. Op hulle eie, sonder die ander, kon niemand van hulle oorleef nie. Dis hoekom daar altyd op die ou end 'n oplossing was vir alles, 'n uitweg. Wie ook al 'n klagte gehad het, het in die middel van die kamp gaan staan en begin protesteer, vloek of luidrugtig sy of haar saak gestel. Maar dit het dikwels gebeur dat die kamplede op wie daar staatgemaak is vir ondersteuning, nie hulle rug gedraai het op dié wat verkeerd was nie, maar wel op dié wat die meeste lawaai gemaak het. 'n Goeie kamp was 'n rustige kamp. 'n Kamp wat gedurig luidrugtig aan die baklei was met mekaar, was ook 'n honger kamp. Dikwels het harde gelag onder mekaar dikwels 'n dispuut opgeklaar. 'n Persoon wat verneder is, is vinnig vergewe. Arobanai kan onthou toe haar Tante Kondabate met haar man baklei het. In haar woede het sy begin om blare van haar hut se dak af te ruk. Dit was haar reg. Na alles, het sy tog die hut gebou. Haar man het maar net in stilte toegekyk. Sy het voortgegaan om nog meer blare van die hut af te ruk. Op hierdie stadium moes haar man eintlik nadergekom het en vrede gemaak het met haar, want as 'n vrou besig was om die hut af te breek, was dit 'n teken dat die huwelik beëindig is. Maar Kondabate se man het niks gesê nie en so het sy dan aangehou om die hut blaar-vir-blaar af te breek. Trane het alreeds begin om oor haar wange te stroom, maar die man het ferm gebly in sy besluit. Na 'n ruk het hy net gesê, "Kondabate gaan nogal koud kry vanaand." Toe moes sy voortgaan om die hut af te breek. Wat kon sy anders doen? Sy kon haarself nie op hierdie manier blootstel aan vernedering nie. Uiteindelik was daar toe nie meer enige blare oor nie en al huilende het sy toe aan die pale begin trek.  Nou het almal vasgenael gestaan en kyk, want as sy die laaste pale uit die grond getrek het, sou sy haar bondel moes bymekaarmaak en teruggaan na haar ouers se kamp toe. Kondabate se man was ook na aan trane omdat hy baie lief was vir haar en definitief nie 'n egskeiding wou gehad het nie. Maar as hy nou sou ingee, sou hy die bespotting van sy vriende vir dae lank moes verduur. Almal kon die ratte in sy brein sien draai soos wat hy besig was om aan 'n plan te dink. Uiteindelik het hy baie kalm gesê, "Jy hoef nie die pale uit te haal nie, dis net die blare wat vuil is!"

"Huh?" het Kondabate verbaas uitgeroep. Maar toe het sy verstaan en baie verlig gesê, "Ja, hierdie blare is vol goggas." Saam het die twee toe rivier toe gegaan om die blare te gaan was. Toe het hulle dit weer op die hut gaan terugsit. Niemand het nog ooit vantevore gaan blare was nie. Maar Kamaikan, Arobanai se moeder, het 'n paar blare van die dak afgehaal en gebrom, "Hierdie goggas is regtig lastig!" Toe het sy ook rivier toe gegaan om die blare te gaan was, so al asof dit die gewone ding was om te doen. Vir die daaropvolgende paar dae het van die ander vrouens ook na die rivier toe gegaan en 'n paar blare gewas wat van goggas oortrek was, terwyl hulle gesukkel het om nie uit te bars van die lag nie.

Die dae het, soos die Lelo-rivier, nou maklik verbygegaan. Die bos het geskenke vir sy kinders gegee: neute en wortels, bessies en vrugte, sampioene en vleis. Die jong manne het hulle vangste tentoongestel en met die meisies geflankeer. Die oumense het naby aan die kamp rondgedrentel, maar die meeste van die tyd het hulle in die skaduwee gesit en praat oor alles wat hulle aangevang het toe hulle nog jonk was. Die kinders het naby die rivier gespeel en in klein groepies in die jong boompies geklim totdat die boompies begin heen en weer wieg en oor die water begin afbuig het. Dan het hulle almal afgespring en die een wat nie vinnig genoeg af was nie, is deeglik heen en weer geskud deur die swaaiende boom. Die mans het klein bogies met stomp pyle gemaak vir die klein seuntjies, waarmee die klein seuntjies en dogtertjies dan gemaak het of hulle 'n moeë, beweginglose padda jag. Die vrouens het vir die meisies gewys hoe om 'n klein hutjie te bou, waarop die klein dogtertjie dan, baie ernstig, 'n ete van modder en neute gekook het vir haar jong vriend. Dan het hulle in die hutjie ingegaan en gespeel hoe om kinders te maak, op dieselfde manier wat hulle gesien het hulle ouers dit doen. In hulle speletjies het hulle alles probeer doen wat hulle  sou moes doen as hulle ouer was, en sonder om dit te besef, sou hierdie speletjies later in ernstige dinge verander. Die kinders het alle volwassenes "moeder" of "vader" genoem en elke ou persoon "oupa" of "ouma". Verder was daar altyd iemand wat bereid was om die gejagde buffel of luiperd te wees wat sou uitspring en hulle oorval en opvreet ten aanskoue van die ander se gelag en gegiggel.

Maar die paal waarop die kosmandjie wat altyd vol was en langs die vuur in die middel van die kamp gestaan het, het hulle elke dag daaraan herinner dat daar 'n groot fees aan die gang was, dat die bos self elke dag gevra word om sy kinders te onthou en om saam met hulle gelukkig te wees.

In hierdie tyd is Kidaya geseën met bloed. Sy het hierdie inligting baie trots met al haar vriendinne gedeel. Net 'n paar dae later was dit Arobanai se beurt. Nou sou daar, aanvullend tot die Molimo, ook 'n Elima fees gehou word. Tante Kondabate het laat aanbou aan haar hut en die meisies met hulle vriendinne het toe daar gaan intrek. By Kondabate het hulle nuwe liedjies geleer sing, liedjies wat net vrouens kon sing.

'n Paar gaste het aangekom. Dit was 'n ou paartjie wat gewoonlik by 'n jagtersgroep in die noorde gebly het, het die mense gesê. Eers het hulle in Sefu se kamp oorgebly waar daar 'n familielid van die man gewoon het. Daarna het hulle toe na die hoofkamp toe gekom. Ou Moke het hulle met eerbied begroet. Die ou vrou het reguit na Kondabate se hut toe gegaan. Kondabate het haar ook met groot eerbied begroet. Die meisies het skamerig na haar gekyk. Die ou vrou het op die grond gaan sit en saam met die meisies gesing en geoefen. Maar sy het nie die liedjies van die vrouens gesing nie, die liedjies van die Elima nie, maar die liedjies van die Molimo wat net deur mans gesing kon word. Dit het die meisies bang gemaak, maar Kondabate het hierdie gedrag plegtig beaam en begin om saam te sing. Die meisies het skamerig ingeval.

Vanaand was daar nie net een nie, maar vier mandjies wat vol kos aan die paal by die Kumamolimo gehang het. Manyalibo het 'n gloeiende kool vuur uit elke hut gaan haal om die Molimo-vuur mee aan te steek. Die mans en die seuns was opgewonde en senuweeagtig toe hulle begin sing het. Toe het die meisies uit die Elima-hut gekom, al agter die ou vrou aan. Sy het kole uit die Molimo-vuur gehaal en 'n tweede vuur aangesteek, reg langs die eerste een. Die vrouens het rondom hierdie vuur kom sit. Die meisies, wat hulleself geverf het met die kleursel van die swart katjiepiering, het in 'n lang ry gedans terwyl die vrouens die Molimo-liedjies al harder en harder en meer kragtiger gesing het. Vanaand het die vrouens die sang gelei en die mans het maar net saamgesing. Die ou vrou uit die noorde het by die vuur wat sy aangesteek het gaan sit en haar oë op die vlamme gerig. Oorkant haar het Kondabate gesit, die pragtige Kondabate. Asof gehipnotiseer deur die ou vrou se stip kyk, het sy ook bewegingloos in die vlamme ingestaar. Maar toe het die ou vrou haar hande begin beweeg terwyl sy 'n dans nagemaak het. Sy het haar dun, droë vingers uitgesprei en gebuig; haar benerige arms het heen en weer geruk en geslaan, so al asof dit nie aan haar behoort het nie. Maar toe het sy opgestaan en begin dans. Sy het rondom die mans se vuur gedans, terwyl die mans gesing het sonder om na haar te kyk. Haar gesing en gedans het al hoe meer intens geword. Sy het op die brandende kole gespring en daarop gedans. Toe het sy die vuur uitmekaar begin skop met haar voete. Met wilde skoppe het sy die kole in alle rigtings laat spat en die mans moes net koes om uit die pad uit te bly. Ou Moke het opgestaan en weer die vuur bymekaar gemaak, maar die ou vrou het dit net weer uitmekaar uit geskop. Op hierdie manier het sy die mans driekeer daaraan herinner dat dit die vrouens was wat vuur getem en daarna omgesien het, dat dit van die vrouens afgehang het of die vuur doodgemaak of aan die brand gehou word, of lewe beïndig word of voortgaan. Toe het die ou vrou 'n slingerplant-tou gegryp en dit om die nekke van die een man na die ander gesit. Elke persoon wat die lus om sy nek gehad het, moes stilbly en nadat al die mans lusse om hulle nekke gehad het, het die gesingery opgehou. Vir 'n rukkie was daar stilte wat net onderbreek is deur die bos se stem. Toe het ou Moke gesê, "Dit is waar, ons is vasgemaak. Ons is vasgemaak en kan niks doen nie. Ons sal iets moet gee om weer vry te wees."

Ekianga het gesê, "Ons sal die bok se vleis gee om weer vry te wees." Manyalibo het gesê, "Kom ons gee ook die vel van die sivetkat." Die mans het saamgestem. Toe het die ou vrou die lusse losgemaak en almal wat losgemaak is het begin sing.

Die volgende oggend het die ou vrou en haar man spoorloos verdwyn.

Ander besoekers het aangekom: jong mans uit groepe wie se jagvelde ver weg was, baie dae se loop ver. Die nuus van die Elima-fees het vinnig versprei. Wanneer die kamp se jagters ander jagters van ander groepe in die bos ontmoet het, het hulle baie gesels en geskinder en op hierdie manier uitgevind hoe dit met hulle families gaan. Hulle het vir mekaar vertel oor hoe gelukkig hulle al was om wild te vang op hulle jagtogte en die uitstaande suksesse wat die beste jagters wat hulle ken al gehad het, het nog meer indrukwekkend geword.

Die jong mans het aangesluit by die jagters van Apa Lelo. Die meeste van hulle het tantes en ooms of veraf verwante familielede in die groep gehad en hulle het gewoonlik by hulle oorgebly of in die hutte van die oujongkêrels rondgekuier. Hulle doel was om teen die aand se kant by die Elima-hut in te kom. Maar die meisies se moeders het die hut bewaak en al die beleëraars met klippe en kole vuur bestook.

Partykeer het die meisies uitgekom, met wit klei geverf en gewapen met lang, geweefde swepe. Hulle het deur die kamp gehardloop en as daar iemand was van wie hulle gehou het, het hulle hom 'n hou gegee met die sweep. Soms het hulle die volwassenes en die ou mans ook geslaan, maar dit was net van pure pret, 'n vriendelike huldeblyk aan hulle manlikheid. Maar as hulle 'n beskikbare oujongkêrel geslaan het, het dit beteken dat daar nou 'n verpligting was. Die een wat geslaan is, moes nou vir die meisie gaan kuier in die Elima-hut.

Tumba, die een wat Arobanai stilletjies gekies het, het homself maar skaars gehou. Toe het Arobanai en haar vriende besluit om hom te gaan soek. Hulle het vroeg een oggend vertrek, hulle borste en agterstewes versier met wit ontwerpe, en in 'n westelike rigting gehardloop terwyl hulle bok- en olifantspore gevolg het. Hulle het met lang, geluidlose treë gehardloop totdat hulle die kamp bereik het waar Tumba se groep gebly het. Met uitgerekte gille het hulle op die slapende kamp afgestorm en die mans om die hutte gejaag. Die mans en die seuns het hulleself so goed as moontlik probeer verdedig, na die vuilgoedhope agter die hutte toe gehardloop en enigiets wat hulle in die hande kon kry, na die vurige meisies toe gegooi. Uiteindelik het Arobanai haar uitverkose een raakgesien. Hy was besig om met sy boog droë piesangskille na die meisies toe te skiet. Maar hy moes op die ou end maar oorgee aan die nege wilde oorlogvoerendes. Arobanai het hom nie gespaar nie.

Op die vyfde dag het hy uiteindelik na die Elima-hut toe gekom. Hy moes woes met die moeders baklei om te kon ingaan, maar nadat hy dit reggekry het, was sy plig gedaan. Hy kon nou besluit of hy homself wou toewy aan Arobanai of haar verlaat, of hy kon 'n ander meisie kies. En dis toe net wat die ou doen. Hy het met Kidaya geflankeer en toe dit aand word kon Arobanai maar te goed hoor waarmee die twee besig was. Toe het sy besluit om 'n onderhoud toe te staan aan Aberi, wat sy pad na die hut toe oopbaklei het op die eerste dag en sedertdien alles in sy vermoë probeer het om haar van hom te laat hou. Sy sou met hom doen wat Tumba en Kidaya besig was om te doen, en as sy daarvan gehou het, sou sy vir hom gevra het om 'n bok te gaan vang vir haar ouers en om 'n suster in sy groep te vind wat met een van haar broers wou trou. En as sy nie daarvan gehou het nie - daar was baie aantreklike seuns daar buite, wonderlike jagters, wat daarmee gespog het dat hulle vir die bruid se ouers nie net een nie, maar twee bokke, sou bring. Bokke? Nee, 'n olifant of miskien twee! Die lewe was wonderlik. Die bos het gesorg vir sy seuns en dogters. Dit het nie net vir hulle vleis en vrugte gegee om te eet en skoon water om te drink nie, maar dit het  vir hulle vuur gegee, en dit het vir hulle ook die vreugdes van die liefde gegee.

"Dis donker hier rondom ons," het Arobanai gefluister,
"maar as daar donkerte is,
dan is die donkerte goed.
"

Toe het sy saam met Aberi op sy mat gaan lê en hom begin kielie. Hy het gegiggel en uitgereik na haar toe.


Author's comments


This site has content self published by registered users. If you notice anything that looks like spam or abuse, please contact the author.